Năm 2017, như bao du học sinh khác trở về Việt Nam sau nhiều năm xa xứ, tôi cũng trải qua thời kỳ “sốc văn hóa ngược”, “tái hòa nhập cộng đồng” hay nói một cách dễ hiểu đây là lúc tôi phải thiết lập một lối sống & làm việc mới, sao cho phù hợp với văn hóa “bản địa”. Thêm vào đó là áp lực kiếm việc làm, bắt đầu đi vào con đường cơm-áo-gạo-tiền của một “người lớn”. Chưa hết, cái mà tôi thành thạo là nhiếp ảnh, còn chuyện kinh doanh/kiếm tiền từ nhiếp ảnh ở thị trường Việt Nam, dường như tôi mù tịt.
Với một tâm trí rối bời, ngổn ngang biết bao lo âu và dự định, tôi chỉ biết cách giải tỏa bằng việc cầm máy ảnh đi lang thang, chụp đủ thứ trên đời. Nhưng dường như chẳng khỏa lấp được nỗi trống vắng trong tâm trí và tất nhiên, đi lang thang chụp ảnh cũng tốn kém, mà tôi lúc đó chẳng làm ra tiền.
Tôi chợt nghĩ tới việc về quê ngoại Xa La, mặc dù nằm trong Hà Đông, nay thuộc Hà Nội, nhưng làng Xa La vẫn giữ được nét mộc mạc, giản dị của đời sống làng quê Việt Nam. Tôi chọn chụp ảnh bà ngoại mình, chọn lẽo đẽo đi theo bà như một đứa trẻ, để quan sát những sinh hoạt của bà.
Bà Viện, bà ngoại của tôi, là một trong những bô lão có “tiếng nói” trong làng Xa La, trong sinh hoạt của bà, rất hiếm khi bà rời khỏi làng. Thậm chí việc “lên Hà Đông” cũng khá trọng đại đối với bà, mặc dù “Hà Đông” chỉ cách Xa La chừng 3km. Về sau tôi mới hiểu, đó là tập quán của “người làng” từ xưa, thật chẳng có lý do gì phải đi ra khỏi làng khi mọi thứ mình cần đều đã có sẵn. Tập quán đó chỉ thay đổi từ các thế hệ sinh ra trong thời kỳ đổi mới.
Sinh hoạt trong một ngày của bà cũng khá phong phú, bắt đầu bằng việc đi ăn sáng cùng “homie” lâu năm của bà – bà Hoãn, hai bà ăn sáng cùng nhau, thủ thỉ nhỏ to chuyện trong nhà, ngoài xóm
Có khi bà ngồi với nhóm bạn của bà, bàn tán về chuyện trong làng ngoài ngõ, hay thậm chí cả chuyện thời sự, chính trị trên Tivi.
Sau đó bà ra chợ ngồi chơi, ngắm người qua kẻ lại cho vui mắt, bà nói “Từ khi có khu chung cư, người đi qua lại nhộn nhịp như trẩy hội”. Con gái bà (bác của tôi), cũng có một sạp hàng ngoài chợ, bà chỉ cần ngồi đó một lúc là biết bao người quen lui tới bắt chuyện, có khi là người quen trong làng, khi là các người con khác của bà (Bà có cả thảy 10 người con), cũng có khi là em trai của bà.
Ngồi buôn chuyện được một lúc thì bà đi chợ mua rau, mua thịt cho các bữa ăn ngày hôm đó.
Có ngày bà cũng đi gội đầu, “làm đẹp” ở một tiệm tóc trong làng.
Khi ấy bà còn ở cùng con trai của bà là bác Đông, nên bà vẫn cặm cụi tự nấu nướng trong chiếc bếp nhỏ của mình.
Sau bữa ăn tối, nếu bà không ngồi xem phim truyền hình, thì bà lại qua nhà em trai của bà là ông Chuân, ông Hòa, chỉ cách nhà bà chừng vài trăm mét.
Điều bà mong muốn nhất, vẫn là có những dịp con cháu tụ tập, nấu nướng ăn uống trong nhà bà. Đó là lúc ngôi nhà của bà tràn ngập tiếng cười nói, tuy có những lúc cũng khiến bà mệt, nhưng chẳng thể nào sánh được với niềm vui của bà.
Thời gian đi theo bà tôi tìm thấy bình yên, giờ nghĩ lại, có lẽ bà đã giúp tôi “chữa lành” tâm trí đang rối ren của mình.
Năm ấy, tôi có làm tặng bà 1 cuốn sách ảnh của bộ ảnh này, nay xin chia sẻ lên đây với quý bạn đọc cùng tham khảo,
Xin cảm ơn,
